Πώς μαθαίνουμε;
Πώς μαθαίνουμε;
Το βασικό ερώτημα, που απασχολεί το ανθρώπινο είδος εδώ και αιώνες, διερευνά, μέσα από δεκάδες επιστημονικά παραδείγματα, ο Γάλλος γνωσιακός νευροεπιστήμονας Stanislas Dehaene στο βιβλίο του με τίτλο: «Πώς Μαθαίνουμε. Γιατί ο εγκέφαλός μας μαθαίνει καλύτερα από οποιαδήποτε μηχανή … προς το παρόν» (Εκδόσεις ΤΡΑΥΛΟΣ).
Σε μία εποχή που η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και των «έξυπνων» γλωσσικών μοντέλων κυριαρχεί στη δημόσια σφαίρα, το βιβλίο του Γάλλου νευροεπιστήμονα μετατοπίζει τη συζήτηση από τα πρόσφατα τεχνολογικά επιτεύγματα στις αξεπέραστες μαθησιακές δυνατότητες του ανθρώπινου εγκεφάλου. Με αυτόν τον τρόπο, μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα τις ιδιαίτερες λειτουργίες της ανθρώπινης νόησης και να προσεγγίσουμε ακριβέστερα τις εξελίξεις στο πεδίο της τεχνητής νοημοσύνης.
Η μάθηση, σύμφωνα με τον συγγραφέα, είναι ο «θρίαμβος του είδους μας», αφού «δεν είμαστε απλώς ο Homo sapiens, αλλά ο Homo docens- το είδος που διδάσκει τον εαυτό του. Το μεγαλύτερο μέρος των γνώσεών μας για τον κόσμο δεν παραδόθηκε σ ’εμάς από τα γονίδιά μας: χρειάστηκε να το μάθουμε από το περιβάλλον μας και από όσους είναι γύρω μας», σημειώνει. Αναφερόμενος, στη συνέχεια, στους τεχνητούς αλγόριθμους, που δείχνουν να υπερτερούν έναντι των ανθρώπων στην εκτέλεση ορισμένων εργασιών, τονίζει ότι καταλήγουν να μιμούνται ένα μικρό μόνο μέρος της λειτουργίας του εγκεφάλου μας. «Ακόμη και οι πιο προηγμένες αρχιτεκτονικές των υπολογιστών υστερούν σε σχέση με την ικανότητα οποιουδήποτε βρέφους να κατασκευάζει αφηρημένα μοντέλα του κόσμου».
Η ανθρώπινη μάθηση είναι μία περίπλοκη διαδικασία που απαιτεί την προσαρμογή εκατομμυρίων παραμέτρων στις εγκεφαλικές συνάψεις με έναν βασικό στόχο: την καλύτερη κατανόηση της κατάστασης του εξωτερικού κόσμου. Εδώ εντοπίζεται, σύμφωνα με τον συγγραφέα, και το πλεονέκτημά μας έναντι των μηχανών, καθώς ο εγκέφαλός μας μάς επιτρέπει να λειτουργούμε διαρκώς, χωρίς πάντα να το συνειδητοποιούμε, ως στατιστικολόγοι και να αξιολογούμε πιθανότητες, ακόμη και τις πιο αβέβαιες ή διφορούμενες, προκειμένου να κατανοήσουμε ένα φαινόμενο ή να καταλήξουμε σε ένα συμπέρασμα.
Πώς μαθαίνουμε
Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου του επικεντρώνεται στον τρόπο που μαθαίνει ο ανθρώπινος εγκέφαλος, αμφισβητώντας αρχικά παλαιότερες αντιλήψεις, όπως εκείνη του Ζαν-Ζακ Ρουσό, για παράδειγμα, που θεωρούσε ότι «γεννιόμαστε ικανοί για μάθηση, αλλά δίχως να γνωρίζουμε ή να συλλαμβάνουμε οτιδήποτε». Αυτή η αντίληψη είναι απολύτως εσφαλμένη, καθώς σύγχρονα πειράματα και παρατηρήσεις αποδεικνύουν ότι ο αναπτυσσόμενος εγκέφαλος διαθέτει κληρονομημένη γνώση από τη μακρά εξελικτική του ιστορία. «Οι γνωσιακοί επιστήμονες χρειάστηκαν εξαιρετική επινοητικότητα και σημαντικές μεθοδολογικές προόδους, ώστε να αποκαλύψουν το τεράστιο ρεπερτόριο των ικανοτήτων με τις οποίες γεννιούνται όλα τα βρέφη. Αντικείμενα, αριθμοί, πιθανότητες, πρόσωπα, γλώσσα… η προϋπάρχουσα γνώση όλων των βρεφών έχει ευρύτατο φάσμα».
Αυτή η διαπίστωση δεν υποβαθμίζει, σε καμία περίπτωση, τη σημασία της ανατροφής ή της εκπαίδευσης στη μαθησιακή διαδικασία. Η πρώιμη οργάνωση του εγκεφάλου μεταβάλλεται και βελτιώνεται από την εμπειρία με πολλούς τρόπους, καθώς «εκατομμύρια συνάψεις υποβάλλονται σε αλλαγές της πλαστικότητάς τους κάθε φορά που αποκτούμε μια νέα γνώση». Για αυτό, η επίδραση της εκπαίδευσης βελτιώνει σε τεράστιο βαθμό τις αρχικές ανθρώπινες δεξιότητες. Ακόμη και το IQ, μία υποτίθεται σταθερή έννοια, ανεβαίνει αρκετές μονάδες σε κάθε επιπλέον έτος εκπαίδευσης.
Ενδιαφέροντα άρθρα
Oι έφηβοι ενδιαφέρονται για τα βιβλία με λόγο στις εκδόσεις Καλέντη
Στο πλαίσιο του μαθήματος της Λογοτεχνίας, οι μαθητές συμμετείχαν στη δράση για την ανάπτυξη φιλαναγνωσίας, με επίσκεψη στις εκδόσεις Καλέντη. Περιηγήθηκαν από την ίδια την…
Μουσική στο Γυμνάσιο
Οι μαθητές τραγουδούν στα αγγλικά το τραγούδι “Imagine” του John Lennon. Βιωματική προσέγγιση του κριτικού τρόπου σκέψης στα σύγχρονα προβλήματα του κόσμου, μέσα από ξεχωριστές…
Βιωματική προσέγγιση της ορθογραφίας μέσα από το μάθημα της Ετυμολογίας σε όλες τις τάξεις του Δημοτικού στο Ευρωπαϊκό Πρότυπο
Οι μαθητές στη Δ’ Δημοτικού στο μάθημα της Ετυμολογίας επέλεξαν να διερευνήσουν το θέμα για τους δύο πιο αρχαίους πολιτισμούς του κόσμου, των οποίων η…
Διαθεματική βιωματική προσέγγιση για την υγιεινή διατροφή: από το σιτάρι στο ψωμί
Οι μαθητές εξοικειώνονται από πολύ νωρίς και καθημερινά -στο μάθημα που γίνεται με βιωματικό τρόπο– με την έννοια της “προσωπικής ευημερίας”. Η γνωριμία με την…
Ετυμολογία, Δ τάξη: οι 2 πιο αρχαίοι πολιτισμοί του κόσμου: ελληνικός και κινεζικός
Οι μαθητές διερεύνησαν τα χαρακτηριστικά της ελληνικής γλώσσας, κατά το πέρασμα των αιώνων. Αντίστοιχα, ενδιαφέρθηκαν για τα χαρακτηριστικά της κινεζικής γλώσσας. Παρακολούθησαν μια “Κινέζα” μαθήτρια…
Μαθαίνω πώς φυτρώνει ο σπόρος
ΑΕΙΦΟΡΟ ΣΧΟΛΕΙΟ Στο μάθημα Αειφόρο Σχολείο, τα παιδιά ενδιαφέρθηκαν για τα φυτά και τα μέρη τους. Βιωματικά, προσέγγισαν την έννοια του φυτού και γνώρισαν…