Βραβείο Μαθηματικής Δημιουργικότητας «Στυλιανός Πηχωρίδης»

“I saw the angel in the marble and carved until I set him free” Michael Angelo

 

Τα τελευταία χρόνια, παρατηρείται μια όλο και μεγαλύτερη ανάγκη ανάπτυξης της σκέψης των ατόμων ώστε να προσφέρουν δημιουργικές και καινοτόμες λύσεις σε προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία σήμερα.

Η δημιουργικότητα είναι ένα σημαντικό χαρακτηριστικό, προσωπικό και κοινωνικό, που δίνει ώθηση στην ανθρώπινη πρόοδο και εξέλιξη (Leikin  &  Pitta  –  Pantazi,  2013). Ένας  από  τους σημαντικότερους  στόχους  της σημερινής εκπαίδευσης πρέπει να είναι η απελευθέρωση της σκέψης και η ανάπτυξη της δημιουργικότητας των μαθητών.  

Η αξία αυτή της δημιουργικής σκέψης στον άνθρωπο έχει αναγνωριστεί και από διεθνείς  κυβερνητικούς  και εκπαιδευτικούς  οργανισμούς,  όπως  το European Parliament and the Council (2006) και το National Council of Teachers of Mathematics (2010), οι οποίοι τονίζουν τη σημασία ανάπτυξης της ικανότητας των μαθητών, όλων των εκπαιδευτικών βαθμίδων, να σκέφτονται δημιουργικά και ευέλικτα για τις μαθηματικές έννοιες και ιδέες. Από αυτήν την οπτική η δημιουργικότητα αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των μαθηματικών και έχει προταθεί ως ένα από τα βασικά συστατικά που θα συμπεριληφθούν στην εκπαίδευση των Μαθηματικών, αφού “η ουσία των Μαθηματικών είναι να σκέφτεται κάποιος δημιουργικά” (Mann, 2006, σελ. 239).

Τι είναι αυτό που ορίζουμε ως μαθηματική δημιουργικότητα; Διακρίνουμε δύο είδη:

α) τη σχετική (relative) και

β) απόλυτη (absolute) δημιουργικότητα.

Η απόλυτη δημιουργικότητα συνδέεται με τις ανακαλύψεις που προωθούν τα μαθηματικά ως επιστήμη.

Η σχετική δημιουργικότητα αναφέρεται σε ανακαλύψεις από ένα συγκεκριμένο άτομο μέσα σε μια συγκεκριμένη ομάδα αναφοράς.

Έτσι, οι μαθητές μπορούν να προσφέρουν ιδέες που είναι καινοτόμες σε σχέση με τα μαθηματικά που έχουν μάθει και τα προβλήματα που έχουν λύσει. Στο πεδίο της διδακτικής των μαθηματικών συχνά χρησιμοποιούνται τρεις διαστάσεις της δημιουργικότητας: ευχέρεια, ευελιξία και πρωτοτυπία. Η ευχέρεια, αφορά την ικανότητα του ατόμου να παράγει πολλές λύσεις για ένα πρόβλημα, η ευελιξία αναφέρεται στην ικανότητα του ατόμου να χρησιμοποιεί διαφορετικές προσεγγίσεις για τη λύση ενός προβλήματος, να αξιοποιεί ιδέες από διαφορετικά πεδία ή και να αντιμετωπίζει μία κατάσταση από διαφορετικές προοπτικές, και η πρωτοτυπία, η οποία αφορά την ικανότητα του ατόμου να δίνει μοναδικές, ασυνήθιστες και καινοτόμες λύσεις (Silver 1997).

Ειδικότερα, στην τάξη των μαθηματικών προκειμένου να αναπτύξουμε αυτές τις διαστάσεις της δημιουργικότητας πολλοί ερευνητές (π.χ Gridos, Avgerinos, Mamona-Downs, Vlachou, 2021; Ervynck 1991; Leikin 2009) συνιστούν την επίλυση προβλημάτων πολλαπλών λύσεων. Ένα πρόβλημα πολλαπλών λύσεων, είναι ένα πρόβλημα το οποίο καλείται ο μαθητής να λύσει με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους.  

Σύμφωνα με την Leikin (2009), η διαφορά των λύσεων μπορεί να αφορά: (α) διαφορετικές απεικονίσεις μια μαθηματικής έννοιας, (β) διαφορετικές ιδιότητες (ορισμούς ή θεωρήματα) των μαθηματικών εννοιών από ένα πεδίο, και (γ) διαφορετικά μαθηματικά εργαλεία και θεωρήματα από διαφορετικά πεδία των μαθηματικών.

 

Στη μνήμη του καθηγητή Στυλιανού Πηχωρίδη, ενός ανθρώπου που απεχθανόταν την ξύλινη μαθηματική γλώσσα και σκεφτόταν πέρα από τα όρια της ειδικότητας του, θεσμοθετούμε το βραβείο «Μαθηματικής Δημιουργικότητας».

 

 

 

 

Η ομάδα μαθηματικών του Ευρωπαϊκού Πρότυπου Σχολείου

Γρίδος Παναγιώτης, Δρακόπουλος Γιώργος, Καργιωτάκης Γιώργος, Κοπάδης Θανάσης

 

Βιβλιογραφία

• Gridos, P., Avgerinos, E., Mamona-Downs, J. & Vlachou, R. (2021). Geometrical Figure Apprehension, Construction of Auxiliary Lines, and Multiple Solutions in Problem Solving: Aspects of Mathematical Creativity in School Geometry. International Journal of Science and Mathematics Education.
• Ervynck, G. (1991). Mathematical creativity. In D. Tall (Ed.), Advanced mathematical thinking (pp. 42–53). Dordrecht, Netherlands: Kluwer.
• European Parliament and the Council. (2006). Recommendation of the European Parliament and of the Council of 18 December 2006 on key competences for lifelong learning. Retrieved from  http://eur- lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2006:394:0010:0018:en:PDF
• Leikin, R. (2009). Exploring mathematical creativity using multiple solution tasks. In R. Leikin, A. Berman, & B. Koichu (Eds.), Creativity in mathematics and the education of gifted students (pp. 129–145). Netherlands: Sense Publisher.
• Leikin, R., & Pitta-Pantazi, D. (2013). Creativity and mathematics education: The state of the art, ZDM – The International Journal on Mathematics Education, 45, 159-166.
• Mann, E. (2006). Creativity: The essence of mathematics. Journal for the Education of the Gifted, 30(2), 236-260.
• National Council of Teachers of Mathematics (2010). Program for the research presession. Reston, VA: National Council of Teachers of Mathematics.
• Silver, E. A. (1997). Fostering creativity through instruction rich in mathematical problem solving and problem posing. ZDM, 3, 75–80.